Nustalgia

Nustalgia

poesia di Piero Collina,1958
testo e recitazione Diego Gaffuri

Oh bei seer del mes de lüj,
d’un estaa de tanti ann fa!…
Sü la strada, che la büj,
gh’è scià ‘1 caar, ch’è ‘dree a sbrufà:
l’è de fèer, e pütüraa
tütt de griis, ma pien de smagg;
e davanti al gh’à tacaa
un asnin, che ‘l và quagg quagg,

rassegnaa, cun `na gran flèma …
A cassèta ghè sü ‘n omm,
e de fiaanch, visin a un stèma,
gh’è scrivüü: ! Citaa de Comm”.

Súl dedree, gh’è un baldachin,
cun `na tola sbüsatada,
che fá fö, cumè `n crespin,
di sbruff d’acqua sü la strada

E ven vöja de ‘ndà là,
dent in mezz a tütt quii sprüzz,
trass in tera, giügatà,
e bev l’acqua a canarüzz.

Propi istess che in d’un stüìn
(quand rustiss ul cundimeent)
se sa mett un gutt de vin,
ven sü ‘n fümm, de l’acideent

(cunt i sprüzz del grass, che sfrìgula)
quii sbruff d’acqua sbàtan sü,
‘dree al carett, una gran nìgula….
….E ‘1 carett… al sa ved pü.

Pö sa seent… slargass ul fiaa…
Sent la pell cumè la fiada!
Al par fina ventilaa…
Sa sta mej, a vess in strada!

Sü ‘n basell, gh’è un umasciott,
in majèta, cun ‘na mica,
‘na fundina de risott,
un fiaa d’acqua… e pö la cica.

Setaa giù ‘n sú ‘na scalèta,
cunt in man una tazzina,
gh’è lì ‘n omm, una vegèta,
un pivell e ‘na spusina…

E mangiòtan la minestra!…
anzi, l’omm… la lapa sü!
Una dona, a la finestra,
la fa sègn, che ga n’è pü.

Sa sent vüna a pestà ‘1 laard,
giù là in fuund a la cuntrada:
l’è una spusa, un pu in ritaard,
che la trüscia strabefada!

E ‘l so omm, che ‘1 sacranuna,
quantu mai che l’à spusada:
Tiratardi, lazaruna!…
Tütt i seer, quela menada …

Un pivell, cun ‘na tusota,
al fa ‘1 moll, par nà a balà …
ma la mama, rüstegota:
– Giüsepin, ven dent in cà! –

E la mama de la tusa:
Làssal peerd … quel gingivari!
La Rusèta, chi la spusa,
al dev vess almen al pari!

Crinciu, alura, giù paroll!…
Trèma fina la ringhéra!
‘Ssé t’ée dii, carnadecoll?!
Che ta seet ‘na lavandéra!!!

E nel bell del fura fura,
la Rusèta e ‘1 Giüsepin,
in süi scaal, par nà dessura
…a sa scambian un basin.

Sü ‘n pradell, gh’è düü vegitt:
Mej ‘na presa… e pö la nàsan …
Guàrdan, védan, cun quii ugitt,
védan, scùltan, ma lur tàsan.

Oh bei seer… de tanti ann fa!
Temp de guèra… e nümm fióó,
a pè biutt, a giügatà,
ne la palta, dree di böö…

Oh bel seer, duvè che sii,
quand la nona, un puu rabiada:
Ma Pierinu, ‘ssé t’ù dii?!
Và tö l’acqua de bügada!-

E partiva, in cumpagnia
di cumpagn, tütt a pè biutt,
a tö l’acqua in tinturia, .
.. che la davan par nagutt.

Cun ‘na tola, navi adree,
che la fava un gran frecass:
pìcul mi… e lunga lee,
scapüsciavi a tútt i pass…

Quand turnavi, cara nona,
sa regòrdat, la pesava!…
Quanta pena, pora dona,
quanta pena, che ta fava!…

Ma ‘1 bisugn… (eh sì… ‘1 bisugn!
L’è ‘1 bisugn, che ‘1 fava fà
sacrifizzi, vitt… vergugn!
Sì, ‘nca quel, par duè mangià).

Però, nona, ma piaséva
nà tö l’acqua de bügada!
Uh i baluni, che faséva,
cun ‘na cana, par la strada!

Ma pareva, che ‘n balun
(in sustanza, faa de nient:
un puu d’acqua e de savun)
tütt ul muund, al ga ‘vess deent!

Gh’era i sogn, i püssee bel,
d’un infanzia in temp de guèra…
e finivan, anca quei,
in gutt d’acqua, già par tèra!…

Sa sentevan i campann
a sunà l’Avemaria…
e cureva… cun l’afann,
che i cumpagn ma nassan via:

seri un nisc, al so cunfruunt…
Ma tirava i cord del coll!…
… Ma che bell, ul suu al tramuunt,
che ‘1 lüsiva sü quii toll!…

Oh bei seer, di temp passaa…
… Sì ‘nca ‘dess, ghè dì ser bei,
però í omm… ìnn tütt cambiaa…
e chissà… se in pesc, o in mej.

Dess quell omm… in gipunin…
Ta stee frèsch! Lè un tipu sü:
‘dess al mangia cul mantin,
la tuvaja… e ‘l cica pü.

E ‘1 marì de quela spusa,
ch’era sempar in ritaard,
al gh’à l’ulcera… diffusa,
e ‘1 po’ minga sufrì ‘1 laard.

‘Dess al mangia i pulastrei,
ma sa sà, d’alevameent…
e finissan, anca quei,
a nacch pü, natüralmeent.

‘Dess chi mangia, par mangià?
Ga n’è tropp! E quest l’è ‘1 maa!
‘Dess sa mangia, mah, chissà,
tant par dì de ‘vè mangiaa.

‘Dess sa tö l’aperitiiv
(e la famm la và al diavul)…
ga sariss nissun mutiiv,
de setass inturnu a un tavul.

Dess, par beev… un cafelatt,
pü nissun sta fö de cà:
tutti a tavola! See t’ matt?!
Podan peerd la dignità!

‘Dess i mamm fann pü vedè,
se a mesdì gh’è ris o pasta;
‘dess ai ciinq… sbevascian tè,
e pö giügan a canasta.

E paroll sa n’ disan ‘dree,
e quand ghè i fiöö de maridà,
cumè prima, e ammò püssee!…
Ma sa j’disan, dent in cà.

‘Dess gh’è pü quela “Rusèta”,
che ga parla al “Giüsepin”.
‘Dess ul “Giuse”… al và in “Giulièta”.
la “Rorò”… a “Giuan le Pin”!

‘Dess la nona la gh’è pü,
che vör l’acqua de bügada…
l’è luntana… ‘dess l’è Sü…
e’l nevuud… al và pü ‘n strada…

e se ‘l va , l’è pü a pè biutt:
scarp de lüssu, de scevrò!
Ma chissà, de sutt de sutt,
Ga rincress… e ‘l scorla ul cò.

Oh, intendèmas, lamentass,
al sariss tradì ‘l Signuur
A fu minga … par vantass,
ma poss di de vess un sciurr…

Si va va ben, al dì d’incöö,
semm tütt sciuri a ‘na manéra:
omm e donn e vecc e fiöö,
femm a chi fa püssee féra:

‘dess che cünta l’è ‘1 vestii,
l’è ‘1 de fö, fá stravedè:
scíuri, povar e falii
spéndum tütt, fin che ga n’è!…

A fá i cüünt, ma a fàj sü giüst,
mezz… semm suta, e mezz … semm lì …
Ma parchè fàj sü, che güst,
se i danee vann lassaa chì!…

Nona, nona, s’ta vedèssat …
la cüsina … americana!
Nona, nona … s’ta bevèssat …
….ul frullato a la banana!

Frullatore, impastatrice…
Pö, ta ‘1 sée? Par fa bügada?!
Ta fee nà la lavatrice
… e la roba l’è lavada.

‘Dess ta schìsciat… un butun
… e ta sentat a cantà!
Ta gh’ée pü, cul spazzetun,
de sgubatt e de fregà;

fann tütt luur, ‘sti robb de fèer…
Nümm nagutt… nümm a i ‘femm nà
Pensa, nona, ul frigidèer!…
Fin ul cinema, gh’ù in cà!!

Epür guarda, mi, stasera,
pagariss chissà cussè,
a ‘vecch chì la cafetera,
che la fava ul tò cafe!

Quell cafè, che nava in fööch,
al ciarin de quela lümm…
….La pulenta! Nissün cöögh
al po’ dacch quell tò prufümm!….

La tua inveci, che buntà!
Nona, dàman una fèta
e stasera torni là,
anca mi… sü la scalèta….

setaa giù de fö de cà,
sü ‘n basell, incrusciaa sü….
Oh bei seer, de tanti ann fa..
….Oh bei seer, che tornan pü!….

Oh bei seer di temp passaa,
mi ‘l sù minga cussa ‘1 sia
forsí culpa de l’etaa,
che ma mett la nustalgia,

ma ma senti a streng ul fiaa,
quand che pensi a quii ser là….
Oh bei seer, di temp passaa
…setaa giù.. de fö de cà….